تربیت و تعلیم در محیطی غنی شده: محیطی عملیاتی و بستری از فناوریدر مدرسه فراگیر، دانش‌آموزان، در یک محیط غنی از ابزارها و فعالیتها رشد می‌کنند. دانش‌آموز همانند یک پژوهشگر در یک مرکز پژوهشی، در محیط کاری خود فعال است و در پروژه‌های مختلف فعالیت می‌کند. محیط کلاس دانش‌آموز برای چند سال در مقطع ابتدائی یا راهنمائی یا دبیرستان، ثابت و مشخص است. مربی او، محل کلاس او، میز او، و همکلاسی‌های او، هر سال تغییر نمی‌کنند. مربی با دانش‌آموزان خود تعامل نزدیکی دارد. او طی چند سال، رشد و ارتقاء خصوصیات دانش‌آموز را دنبال می‌کند؛ و دانش‌آموز را در طی مسیر خود راهنمائی و یاری می‌کند. جلسات به جای شکل سخنرانی آن، بیشتر به شکل بحث و گفتگو، در فضائی نقادانه برگزار می‌شود. ضمن آنکه دانش‌آموز در محیطی غنی از ابزارها و فعالیتها قرار دارد. او بسیاری از موضوعات را در کار عملی یاد می‌گیرد. او یاد می‌گیرد چگونه در یک گروه در کنار سایرین فعالیت کند؛ و بعضا خود نیز گروهی را مدیریت و رهبری نماید. آزمایشگاه و کارگاه مدرسه برای فعالیت فعال و خودجوش دانش‌آموزان، دائما فعال و در دسترس دانش‌آموزان است. دانش‌آموزان می‌توانند تقریبا هر زمان که بخواهند، تنها با حضور و نظارت یک بزرگتر از مربیان یا خانواده‌ها، در آزمایشگاه و کارگاه حضور پیدا کرده و خود عملا به کسب تجربه بپردازد. |
|
سامانه مدیریت آموزشی نقش کلیدی را در مدیریت فرایند آموزش ایفا می‌کند. اولا این سامانه با در اختیار قراردادن محیطی غنی از منابع، متشکل از چند هزار ساعت فیلم آموزشی، کتابهای الکترونیکی، متون و سایتهای علمی و آموزشی در قالب یک بستر دسترسی امن به اینترنت، امکان استفاده موثر دانش‌آموز از این منابع را فراهم می‌آورد. ثانیا این سامانه با مدل کردن یادگیری دانش‌آموز و خصوصیات او، به تنظیم برنامه درسی مبتنی بر خصوصیات دانش‌آموز کمک می‌کند.
هر دانش‌آموز نقشهای جدی را در محیط مدرسه ایفا می‌کند. یک شعار مدرسه حکمت این است: “هر کاری را که می‌توان به دانش‌آموزان واگذار کرد، به آنها واگذار کنید”. جدیت نقشها در حدی است که هر دانش‌آموز، به عملکرد دانش‌آموز دیگر نیاز دارد. مدیریت خدمات چایخانه گرفته، تا نظافت مدرسه، انبارداری، مدیریت و تصدی تجهیزات، کتابداری، مدیریت بخشهای مختلف آزمایشگاه و کارگاه، خدمات رایانه‌ای و حتی آموزش رایانه و رفع اشکال به سایر همکلاسی‌ها، نمونه نقشهایی است که دانش‌آموزان در محیط مدرسه ایفا می‌کنند. در صورتی که یک دانش‌آموز نقش و وظایف خود را به صورت مناسب انجام ندهد، این سایر دانش‌آموزان هستند که به او به صورت هنجاری فشاری را وارد می‌کنند، تا در ایفای نقش خود فعالتر عمل کند. ارزش یابی عملکرد هر دانش‌آموز نیز از مجاری مختلف صورت می‌گیرد. اولین مجرای ارزش یابی، ارزش یابی توسط خود اوست. او دائما خود را مورد ارزش یابی قرار داده، و پیشرفت و نقاط خلاء خود را دنبال می‌کند. همچنین مربی نیز دانش‌آموز را مورد ارزش یابی قرار داده، و رشد او را مورد بررسی قرار می‌دهد. سامانه مدیریت آموزشی نیز، با توجه به اطلاعاتی که از دانش‌آموز و فعالیتهای او دارد، و نیز تعامل مستقیم دانش‌آموز با این سامانه، دانش‌آموز را به صورت هوشمند مورد ارزش یابی قرار داده، و رشد او را با توجه به مولفه‌های خصوصیات فردی و علمی و مهارتی، مدل می‌کند. همچنین، دانش‌آموز با تعامل موثر با محیط فعال بیرون از مدرسه در گردشهای علمی و سایر فعالیتهای مدرسه، از غنای محیط بیرونی نیز برای یادگیری خود به صورت موثر استفاده می‌کند. در مجموع، دانش‌آموز در محیطی سرشار از درگیری در مسائل مختلف علمی، عملی و مذهبی، قرار دارد و فعالیت می‌کند. |
کلاس به عنوان محل کار دانشآموزدر مدرسه حکمت، محل استقرار دانش‌آموز برای مدت چند سال تحصیل در مقطع مربوطه، ثابت است. او اغلب تکالیف وفعالیتهای آموزشی را در کلاس انجام می‌دهد؛ به همین دلیل نیازی به حمل کیف سنگین به منزل وجود ندارد. ضمن آنکه مربی نیز طی این چند سال، در همان کلاس مستقر است. مربی و دانش‌آموز به کلاس خود احساس تعلق و وفاداری می‌کنند؛ و برای خود نسبت به کلاس احساس هویت می‌کنند. محل کلاس، مربی، محل نشستن، صندلی، میز، و تجهیزات دانش‌آموز طی این مدت ثابت است و با دستور معلم و مدرسه و همچنین رفتن به سال بالاتر تغییر نمی‌کند. |
|
کلاس برای دانش‌آموز و مربی نظیر محل کار و بخصوص نظیر محل کار یک پژوهشگر است. همانطور که یک پژوهشگر نمی‌تواند محل بی‌ثبات را تحمل کند، و نیاز به محل با ثبات دارد، دانش‌آموز و مربی هم نیاز به محل با ثباتی دارند.
دانش‌آموز یک پژوهشگر است که موضوع پژوهشی او دانش، مهارت و خصوصیات مطلوب خود اوست. مربی هم یک پژوهشگر است که موضوع پژوهشی او، دانش‌آموزان او تعلیم آنها است. |
محیط کاری برای یک پژوهشگراین دانش‌آموز پژوهشگر، از یک طرف در محیط پژوهشی خود، ابزارها و تجهیزات لازم را بکار می‌گیرد. محیط او دارای ثبات است. منابع غنی و در دسترسی را در اختیار دارد. از طرف دیگر برنامه درسی مدرسه، این پژوهندگی دانش‌آموز را مورد حمایت قرار می‌دهد. برای این حمایت، برنامه درسی به صورتی پویا، و در قالبی نزدیک به یک برنامه پژوهشی، سامان می‌یابد. در طرف دیگر، دانش‌آموز، همانند یک پژوهشگر در محیط کار خود، بین محیط خانه و زندگی، و محیط کار تمایز قائل شده، و کارهای خود را اغلب در محیط کار خود انجام می‌دهد. او تا حد زیادی در محیط کار خود آزادی داشته و با استفاده از این آزادی نسبی، به فعالیت می‌پردازد. در برخی از ساعتها او و سایر دانش‌آموزان و مربی، در جلسات کاری یا آموزشی شرکت می‌کنند. ضمن اینکه این دانش‌آموز، با محیط بیرونی مدرسه، به صورت مناسب دارای تعامل است؛ از محیطهای بیرونی بازدید می‌کند؛ در فعالیتهای محیطهای بیرونی شرکت می‌کند، و از مشورت متخصصین بیرونی استفاده می‌کند. |
تعلیم و تربیت در فضائی خود جوش و فعالمدرسه محیط خسته کننده و کسالت آور در کلاسهای سخنرانی نیست، بلکه فضائی فعال، پر تلاش و جذاب است. دانش‌آموز در محیط مدرسه در پروژه‌های مختلف عملیاتی درگیر است. او به جای مصرف کننده منابع و کتابها و متونی که توسط دیگران آماده شده، و به صورت خوراک به او داده می‌شود، خود در فرایند تولید متون و محتوی مشارکت می‌کند. او در این فرایند تولید یاد می‌گیرد. او در گروههای تخصصی مختلف فعال است. در کلاس درس نیز او به صورت مباحثه و چالش و نقد، فعالیت می‌کند. ضمن اینکه او در بسیاری از فعالیتهای مدرسه، بصورت جدی ایفای نقش می‌کند. |
دانش‌آموز دارای هویتدانشآموز، یاد می‌گیرد که بداند که کیست، چه ویژگیهائی دارد، و خود را بهبود ببخشد. مدرسه برای او با ویژگیهای منحصر به فردی که دارد، احترام می‌گذارد، و وی را در ارتقاء و اصلاح آنها یاری می‌کند. هر دانش‌آموز خودش است، نه یکی از دانش‌آموزان. او مطابق استعدادها، علائق و خصوصیات فردی خود یاد می‌گیرد. در ارزش‌یابی، او با خودش مقایسه می‌شود، نه به صورت مطلق با دیگران! مسیر طی شده توسط او، می‌تواند با مسیر طی شده دیگران متفاوت باشد، و او با توجه به خصوصیات و ویژگیهای فردی از مسیر متفاوتی به یک هدف مشخص دست پیدا کند. مسیری که با نیازمندیها، خصوصیات، ابعاد شخصیتی، و استعدادهای او تطابق دارد. نه تنها به او نشان داده می‌شود که متفاوت است، بلکه به او اجازه متفاوت ماندن داده می‌شود، و اجباری برای هم شکل شدن با دیگران بر او تحمیل نمی‌شود. |
| مدرسه برای تحقق این ابعاد هویتی، برنامه درسی متفاوتی را پیش روی هر دانش‌آموز قرار می‌دهد. بدین ترتیب ویژه‌گرائی برنامه درسی، مهمترین رکن در دستیابی به این هویت است. نقش خود دانش‌آموز در انتخاب مسیر، ارزیابی خود از خود، ارزش‌یابی متفاوت، تنوع فعالیتها و برنامه‌ها، مالکیت و احساس تعلق به کلاس، و ثبات و هویت محیط، از ملزوماتی هستند که در بستر برنامه درسی مدرسه، برای تحقق هویت، فراهم می‌شوند. |
ایفای نقش جدی دانش‌آموزان در مدرسهدر این مدرسه، کارهای زیادی بر عهده دانش‌آموز است و او یاد می گیرد که مسئولیت کارها را پذیرفته و به خوبی آنها را انجام دهد. دیگران به انجام کارهای او نیاز دارند. |
